Kaart met de vermoedelijke situering van het nieuw te bouwen gerechtshof

EEN AFDRUK VAN DEZE KAART BESTELLEN? KLIK HIER

Op deze kaart uit 1845 is “de vermoedelijke plaats voor het Geregtshof” ingetekend, het te dempen deel van de gracht die daar destijds liep, en “de strekking van het Hoofd-riool naar de buitengracht”. Op de aangegeven locatie werd, naar ontwerp van Thomas Romein, inderdaad een Paleis van Justitie gebouwd. Dat gebouw was niet alleen bedoeld als onderkomen voor het Gerechtshof en de Arrondissementsrechtbank. Ook Provinciale Staten zouden er gaan vergaderen (en deden dat ook, voor het eerst op 3 juli 1849).
Vanwege die dubbelfunctie had men eerst een heel andere locatie op het oog, namelijk aan de noordzijde van het Droevendal. Dat was praktisch want vlakbij het ‘Gouvernementshuis’ aan de Tweebaksmarkt, waar Gedeputeerde Staten zetelden. Dat er eerst de nodige bebouwing gesloopt zou moeten worden, vond men  vermoedelijk niet het grootste bezwaar. Belangrijker was dat het gebouw op die locatie niet de prominente plek en uitstraling zou krijgen die men wilde.
 
De open ruimte van het Ruiterskwartier, het Zaailand en de gracht daartussen bood die mogelijkheid wél. Ook daar werd nog flink ‘heen en weer geschoven’ met het gebouw. Aanvankelijk dacht men aan de locatie waar tegenwoordig De Harmonie staat. Vervolgens werd het gebouw juist helemaal aan de andere kant ingetekend, op de plek van het huidige Fries Museum. Uiteindelijk kwam men ongeveer in het midden uit.
 
In 1875 werd het rechtsgebied, en daarmee het personeel, van het Leeuwarder Gerechtshof aanzienlijk uitgebreid. Door ruimtegebrek kon het Paleis van Justitie niet langer onderdak bieden aan Provinciale Staten. Die kregen uiteindelijk in 1896 een plek in het Gouvernementsgebouw, dat daarvoor fors uitgebreid werd.